BAŞVURU İZİN ÇEŞİTLERİ VE BİLGİLERİ

Yabancı personel çalışma izinleri 4875 Sayılı Yasaya göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilmektedir.

Çalışma izin türlerine göre başvuruya esas istenilen diğer belgeler aşağıda yer almaktadır.

Süreli Çalışma İzni

- Türkiye'de çalışmak üzere gelen yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının çalışma izni talebinde bulunmaları durumunda, yabancı ile birlikte en az beş yıl süreyle kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olduklarını kanıtlayan emniyet makamlarından alınan belge,

Süresiz Çalışma İzni

- Yabancının en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olması şartının yerine getirildiğini kanıtlayan emniyet makamlarından alınan belge,
- Yabancının toplam altı yıllık kanuni çalışmasının bulunması şartının yerine getirildiğini kanıtlayan ilgili mercilerden alınan belge,
- Mühendis, mimar ve şehir plancısı olarak çalışacak yabancıların, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 36 ncı maddesine istinaden alması gereken geçici üyelik belgesi.

Bağımsız Çalışma İzni

- Yabancının geldiği ülkeden alacağı vergi sicil belgesi,
- Yabancının icra etmeyi arzuladığı faaliyete yönelik bilimsel, teknik veya mesleki eğitimi olduğunu ispatlayan belgeler,
- Mühendis, mimar ve şehir plancısı yabancının icra etmeyi arzuladığı faaliyete yönelik akademik ve mesleki yeterliliği olduğunu kanıtlayan yetkili mercilerden alınmış belgeler,
- Yabancının en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olması şartının yerine getirildiğini kanıtlayan emniyet makamlarından alınan belge,
- Yönetmeliğin 40 ıncı maddesinde istenilebileceği belirtilen belgeler

İstisnai Çalışma İzni

- Yabancıların Kanunun 8 inci maddesinde sayılan statülerini kanıtlayan belgeler,
- Türk vatandaşı bir kişi ile evli olan yabancılar için, vukuatlı nüfus kayıt örneği,
- Türk vatandaşı bir kişi ile evli olan yabancılar için noter onaylı evlenme cüzdanı sureti,

Yabancı Personel İstihdam Edecek Kurum/Kuruluştan İstenilen Belgeler

1- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hitaplı çalışma izni talep dilekçesi,
2- Son yıla ait, vergi dairesince onaylı bilanço ve kar/zarar tablosu,
3- Kuruluş yabancı sermayeli ise, kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinin aslı veya kuruluşça onaylı örneği,
4- Yabancı uyruklu öğretmen istihdam edecek Özel Öğretim Kurumları için; Kurum Ruhsatı ve Milli Eğitim Bakanlığı onay yazısı suretleri,
5- Turizm kuruluşlarının istihdam edecekleri idari personel için varsa Turizm Bakanlığı'ndan alınmış işletme ve yatırım belgesinin sureti,
6- Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihale açılmış projeleri yapma hakkı kazanmış kuruluşların (konsorsiyumlar dahil) ilgili kurum ve kuruluştan alacakları işi yüklendiklerini tevsik eden belge,
7- Mühendislik, mimarlık, müteahhitlik ve danışmanlık hizmetleri kapsamında yabancı uzman istihdam edecek tüzel kişiliklerde, aynı meslekte Türk mühendis/mimar/şehir plancısı istihdam edildiğini ispata dair ücret bordrosu ve yabancı ile yapılan sözleşme örneği.

Başvuruya Ek Belgeler

1- Yabancı, ortak temsilcisi ya da kilit personel ise, durumunu kanıtlayan yetkili makamlardan onaylı işverenince verilen belge,
2- Vatandaşlık Kimlik Belgesi örneği,
3- Türk vatandaşı bir kişi ile evli olan yabancılar için, vukuatlı nüfus kayıt örneği,
4- Türk vatandaşı bir kişi ile evli olan yabancılar için noter onaylı evlenme cüzdanı sureti,
5- Türk soylu olduğuna ilişkin belge,
6- Mesleki eğitim diploma ve sertifika örnekleri,
7- Bonservis, referans mektubu, görevlendirme yazısı, kabul yazısı gibi diğer belgeler.

Süre Uzatımı Başvurularında İstenilen Belgeler

1- Yabancı Personel Başvuru Formu (4 nüsha, son altı ay içinde çekilmiş fotoğraflı),
2- Son ay ücret bordrosu (işveren ile mali müşavir kaşeli ve imzalı, SSK onaylı)
3- Önceki çalışma izninin aslı,
4- Mühendis, mimar ve şehir plancısı olarak çalışacak yabancıların, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun 36 ncı maddesine istinaden alması gereken geçici üyelik belgesi.
5- Pasaportun, vizeler ve geçerlilik süresine ilişkin kısmının noter onaylı sureti,
6- Vergi dairelerinden alınacak vergi borcu olmadığına dair belge.

NOT 1- Ayrı firma başvuruları, ilk başvuru gibi ele alınacağından, aynı form ve belgelerle yeniden müracaatta bulunulacaktır. Ayrıca, daha önce çalışılan tüzel kişilikten alınacak ilişik kesilmesine ilişkin yazı başvuruya eklenecektir.

NOT 2- Bakanlık, gerek görülmesi halinde yukarıda belirtilen tüm belgelerin yanı sıra ek belge talebinde bulunabilir.

NOT 3- Başvuru için Bakanlıkça istenilen evrakların tümü noter onaylı Türkçe tercümeleri ile birlikte iletilecektir. Bu şekilde iletilmeyen bilgi ve evraklar olması halinde başvuru işleme alınmayacak ve iade edilecektir.

YABANCILARIN İKAMET İZNİ 

1-Çalışmak Üzere İkamet İzni : 5683 sayılı Yabancıların Türkiye`de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanunun 3. maddesinin 2. fıkrası uyarınca; iş tutmak maksadıyla Türkiye`ye gelen yabancılar, geldikleri tarihten itibaren bir ay zarfında ve her halükârda çalışmaya başlamazdan evvel ikamet tezkeresi almış bulunmalıdırlar. 

Bu durumda, Türkiye ye çalışmak amacıyla yurtdışından çalışma vizesi alarak gelmiş olan yabancıların, en geç 30 gün içerisinde ve çalışmaya başlamazdan evvel ikamet tezkeresi alması gerekmektedir.

2-İkamette Kesinti:İkamet tezkeresi hamili olup ta yurtdışına çıkış yapan ve sona eren ikamet tezkeresini geçerli bir nedeni olmaksızın altı ay içerisinde uzattırmayan veya Türkiye'de olmasına rağmen tezkeresinin süresini yine altı ay içerisinde uzattırmamak suretiyle ülkede izinsiz ikametli olarak bulunması anlamına gelir. 

3- İkamet Tezkeresi İçin Müracaat Süresi;Çeşitli amaçlara yönelik uzun veya kısa süreli vizelerle veya vize muafiyeti, bandrol veya kaşe vizelerle Türkiye'ye gelen yabancıların, 5683 sayılı kanunun 3 üncü maddesi ile bu maddenin uygulamasını gösteren ve yukarıda detayları verilen 1961 tarihli Kararname çerçevesinde ikamet tezkeresi almaları gerekmektedir.

Örneğin, Bir yıllık ikamet hakkı bahşeden uzun süreli bir vize ile Türkiye'ye gelen bir Alman vatandaşının üç ayın sonunda, aynı tür bir vize ile gelen bir Ürdün vatandaşının ise bir aydan sonra, (Ancak, talep edenlere giriş tarihinden itibaren geçerli olmak üzere ikamet tezkeresi düzenlenebilir.) 

Üç aylık vize muafiyeti ile gelen bir yabancının üç ayın sonunda,
Üç aydan az sürelere sahip vize muafiyeti veya diğer vizelerle gelenlerin bu sürelerinin sonunda,İkamet tezkeresi bulunanların, tezkerelerinin bitim tarihinden itibaren 15 gün içinde,Türkiye'de çalışacak yabancıların ise çalışmaya başlamadan evvel, emniyet makamlarından ikamet tezkeresi almaları icap etmektedir.

Dolayısıyla yabancıların ikamet tezkeresi almadan kalabilecekleri sürenin sonu, aynı zamanda tanzim edilen ikamet tezkerelerinin başlangıcı olmaktadır. Bu arada, çalışma, öğrenim, araştırma, uzun süreli kalma gibi amaçlarla dış temsilciliklerimizden vize alarak gelen yabancılara ise talepleri halinde giriş tarihi esas alınarak da İkamet tezkeresi tanzim edilebilecektir.

Ancak, bandrol ve kaşe vizelerle veya vize muafiyetinden istifade ederek gelen yabancılara verilecek ikamet izinlerinde bu vizelerin bitiş tarihi ikamet tezkeresinin başlangıcı olarak kabul edilecektir. 

Uzun süreli ikamet hakkı bahşeden vizelerle gelip, yukarıda öngörülen süreler içinde müracaat ederek ikamet tezkeresi almayan yabancılardan, Türkiye'den çıkışları sırasında, 492 sayılı Harçlar Kanununa istinaden her yıl Maliye Bakanlığınca belirlenerek Resmi Gazetede yayımlanmak suretiyle yürürlüğe giren harç miktarlar üzerinden hesaplama yapılarak, ihlalde bulundukları tarihteki harç miktarının bir kat fazlası alınmak suretiyle cezalı ikamet harcı ve ikamet tezkeresi bedeli tahsil edilmektedir. 

a- İlk defa ikamet izni alacaklar : Bu yabancılar, vize veya vize muafiyet süresi içerisinde başvuru yapmak zorundadırlar.

b- İkamet tezkeresi almış olup da süresini uzatacak yabancılar : Bu yabancıların tezkere süresinin bitiminden itibaren izinlerini on beş gün içerisinde uzatabilme hakları mevcuttur. Bu itibarla Türkiye'de ikamet tezkeresi alan ve ikametinin sona ermesinden itibaren on beş gün içerisinde yurdumuzdan çıkış yapan yabancılardan kat'i suretle cezalı ikamet harcı ve defter bedeli alınmamaktadır. Bu nedenle ilgililerin fazladan ceza ödememeleri için zamanında başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

4-İKAMET TEZKERELERİNİN YENİLENMESİ VEYA SÜRELERİNİN UZATILMASI : 

a- Türkiye'de ikamet tezkerelerini yenilemek veya süresini uzatmak isteyen yabancılar bu tezkerede yazılı sürenin sona ermesinden itibaren on beş gün içerisinde Emniyet makamlarına bizzat veya bilvasıta müracaat ederek yenisini almaya veya süresini uzattırmaya yükümlüdür.

b- Süresi biten ikamet tezkereleri üzerinde en fazla dört defa uzatma işlemi yapılabilir.

c- Yabancının konumu değişmiş olsa dahi (adres, iş, statü, medeni hal ve ikamet tezkeresini aldığı ilden başka bir ile nakil v.b. durumlardaki değişiklikler) kendisine ikamet izni verilecek ise uzatmanın aynı tezkere üzerinde yapılması gerekmektedir

İKAMET TEZKERELERİNİN SÜRESİ VE UZATILMASI;

ikamet tezkerelerinin süresi beş seneliktir. Karşılıklılık ilkesi uyarınca bu süre, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığı tarafından, daha uzun veya daha kısa olarak tespit edilebilir. 

Süresi biten ikamet tezkeresi üzerinde en fazla dört defa uzatma işlemi yapılabilir. İkamet tezkerelerinin dört defaya kadar temdit edilmesi, 5683 Sayılı Kanunun 4360 Sayılı Kanunla Değişik 9'uncu maddesinin bir gereğidir. Bu sebeple, daha önceden hangi amaçla alınmış olursa olsun, dört defa uzatma hakkı dolmamış ise aynı tezkere üzerinden temdit işlemi yapılır.

5- İKAMET TEZKERELERİNİ KAYBEDENLER : 

İkamet tezkerelerini kaybedenler derhal ilgili makama müracaatla yenisini almaya mecburdurlar. Bunlara kaybettikleri ikamet tezkerelerinin süresince muteber olmak üzere yeniden ikamet tezkeresi verilir. Bunların yerine verilecek yeni ikamet tezkerelerinden harca tabi olanlar için 492 Sayılı Harçlar kanununda yazılı harçların yarısı alınır.

6-TÜRKİYE'DEN AYRILANLARIN İKAMET TEZKERELERİ :
Süresi bitmiş dahi olsa ikamet tezkereleri çıkış esnasında yabancıdan alınmayacaktır.

7- İKAMETTE KESİNTİ :Mazeretsiz olarak Türkiye'deki İkametine altı aydan fazla ara veren yabancıların daha sonra yapacakları ikamet izin taleplerinde önceden almış oldukları ikamet izinlerinin toplamı dikkate alınmaz. Bu kişiler hakkında Türkiye'de ilk defa ikamet izni talebinde bulunan yabancılar gibi işlem yapılır.

Ancak yabancının tedavi, öğrenim, askerlik görevi yapmak gibi mücbir sebeplerle yurt dışında kalmaları halinde ikamet iznindeki ara verilen süre altı ayı geçse dahi, ikamet iznine ara vermiş sayılmaz. Bu gibi kişilerden mazeretini ortaya koyacak bilgi ve belgeler talep edilir. (sağlık raporu, eğitim ve öğretim gördüğüne veya askerlik görevini yaptığına ilişkin belge, v.s.) 

B.KİMLİK KARTI İLE GİRİŞ YAPAN YABANCILARIN İKAMET İZNİ İŞLEMLERİ; 

Avrupa Konseyine üye devletlerin vatandaşlarının kimlik kartlarıyla pasaportsuz olarak giriş yaptıktan sonra üç ayın sonunda Türkiye'de evlilik yaptıkları bahis konusu edilerek, bu ve buna benzer ikamet izni talepleri hususunda nasıl hareket edileceği hususu sorulmaktadır.
1 Aralık 1961 tarih ve 10972 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan, Avrupa Konseyi Üyesi devletler Arasında Kişilerin Seyahatleri ile ilgili Avrupa Anlaşmanın 1/1 Maddesi, Avrupa konseyi üyesi ülke vatandaşlarının pasaport yerine kimlik kartlarıyla seyahatlerini öngörmekle birlikte, maddenin diğer bentlerinde kimlik kartının bahşetmiş olduğu hakkın sınırları çizilmiştir.

Yine anlaşmanın 1.Maddesinin 2 ve 3 bentlerinde, söz konusu kolaylığın sadece üç ayı geçmeyen ziyaretler için geçerli olacağı, başka bir tarafın topraklarına üç aydan fazla süren ikamet için veya kazanç teminini izleyen bir amaçla girildiği taktirde, muteber pasaport ve vize talep edileceği hükme bağlanmıştır.

Bu sebeple, 1 Aralık 1961 tarih ve 10972 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan, Avrupa Konseyi Üyesi devletler Arasında Kişilerin Seyahatleri ile ilgili Avrupa anlaşması.uyarınca kimlik kartını kullanarak Türkiye'ye giriş yaptıktan sonra üç ayın dolmasına rağmen çıkış yapmayarak herhangi bir amaca istinaden ikamet izni talep eden yabancıların muteber bir pasaport ibraz etmesi ve ikamet tezkeresinin pasaport bilgileri üzerinden tanzim edilmesi gerekmektedir.